Minggu, 05 November 2017

SERAT SASTRA GENDING



SERAT SASTRA GENDING 
(Karya : Sultan Agung Hanyokrokusumo) 


I. S I N O M 


1. 
Yeku tan sanepanya 
Wimbaning sasmita murti 
Kang rineggang gita 
Amemalat driya 

Perumpamaan tentang 
Lahirnya pertanda makna 
Yang terangkai dalam lagu 
Yang mengalun syahdu. 

2. 
Yeku wirayatura 
Jeng Sultan Agung Matawin 
Kang mufakat sinaksennan 
Dening para sarjanadi 
Kang tuhu anetepi Ing reh plambanging ngayun.

Yaitu ajaran 
Sang Sultan Agung dari Mataram 
Yang telah disepakati 
Oleh para sarjana besar 
Yang benar-benar memahami 
Isyarat lambang pemakaman.

3. 
Kadereng amengeti 
Wirayat dalem 
Sang Prabu Eleh 
keinginan mengabdikan 

Ajaran Sang Raja 

6. 
Yekti tan ingaken darah 
Ten tan wignya tembang kawi 
Jer kamot sandining sastra 
Titiga logating tulis 
Kang dingin basa kawi 
Tata-trapsilaning wuwus 
Kang tumprap niti-praja 
Kasusilan trusing ngelmi. 

Tidak akan diakui famili 
Bila tidak menguasai tembang kawi 
Karena pada nya termuat rahasia sastra 
Dan ilmu ketrampilan tulis 
Yang diutamakan dalam bahasa kawi 
Tata cara seni berbicara 
Yang berlaku bagi para bangsawan 
Adab keutamaan orang berilmu. 

8. 
Pring tri sandining sasmita 
Karep lepasing samadi 
Ngesti tablehing panunggal 
Nglinang sukma sarira-nir 
Purna wus anglir jati 
Marma sagung trah-Mataram 
Den putus olah raras 
Sasmita sandining kawi 
Yekti angger satria 
Ngolah sastra. 

Ketika rahasia tanda-tanda 
Puncak pencapaian semadi 
Meraih kesatuan 
Melebur sukma menghilangkan-diri 
Memasuki hakikat kesejatian 
Maka segenap trah-Mataram 
Hendaknya sempurna melatih-rasa 
Rahasia dalam sastra 
Kerena setiap satria sejati 
Adalah ahli-sastra. 

11. 
Kalengkanireng swarendah 
Arancak pinetu ngesti 
Ngesti rajaseng wirama 
Tuduh pamadyaning dasih 
Mring Hyang kang sugih. 

Terangkai dalam keindahan suara 
Tertata rapi dan berirama 
Irama yang memiliki tujuan 
Memberi petunjuk umat manusia 
Mengenai Tuhan yang maha kaya. 

12
…. Pramila gending yen bubrah 
Gugur sembahe mring Widdhi 
Batal wisesaning salat 
Tanpa gawe ulah gending 
Dene ngaran ulah gending 
Tukireng swara linuhung 
Amuji asmaning Dat 
Swara saking osik wadi 
Osik mulya wataring cipta surasa.

 ….Maka gending apabila rusak 
Rusak pula peribadan kepada Tuhan 
Batal kehidmatan sembahyang 
Tanpa guna melakukan gending 
Adapun tembang gending itu 
Melalui irama yang agung 
Memuji asma Dzat 
Irama dari kedalam rahasia 
Kedalam mengendap dalam sukma. 

13. 
Surasane ngesti kayat 
Kayat ingkang baka kadim. 

Makna mengayuh kehiduban 
Hidup yang hakiki-abadi. 

14. 
Jer wajib udering gesan 
Ngawruhi titining ilmi 
Kewajiban manusia hidup 
Mengetahui hakekat hidup 



II. ASMARADANA 

1. 
Gang brangta mangusweng gending 
Kang satengah perebutan 
Kang ahli gending padudon 
Lawan ingkang ahli sastra 
Arebut kaluhuran 
Iku wong tuna ing ngilmi 
Tan ana gelem kasoran. 
Hasrat memainkan gending 

Seperti sebuah pertarungan 
Para ahli gending bertengkar 
Dengan ahli sastra 
Saling mengunggulkan diri 
Itu pertanda mereka masih bodoh 
Merasa takut ternistakan. 

2. 
Sejatinya wong ngagesang 
Apa ingkang binasan 
Iku kang kinarya luhur 
…………. 
Yekti kekandangan kibir 
Rebut luhuring kagunan 
Dadi luput sakarone. 

Sesungguhnya manusia hidup itu 
Apa yang dilakukan 
Itulah yang akan memuliakan derajadnya. 
………. 
Selalu berlagak sombong 
Pamer kemulian dan kepandaian 
Malah kehilangan dua-duanya. 

3. 
Kang ngani gending luhurnya 
Pinet saking hakekat 
Ingakal witing tumuwuh 
Ananing Hyang saking akal 
Takokna kang wus ngualam 
Mereka katan nilai gending
 Tumbuh dari hakekatnya 
Wujudnya tumbuh seperti biji 
Wujud yang melahirkan keilahian 
Tanyakanlah orang yang berilmu. 

4. 
Wite osikireng ngilmi 
Gending ngakal ingkang marna 
………… 
Uga nrus swara kang lihung 
Lafai Allah kang toyibah. 
Pangkal tumbuhnya pengetahuan 
Berkembang menjadi gending-wujud 
…………. Juga melahirkan nada yang agung 
Lafal Allah yang mulia. 

5. 
Mangreh nrus swareng dumadi 
Myang nyamlenging wirama 
Tuduh ing katunggalane 
De sastra ingaran andap 
Reh kawengku ing akal 
Lan kawayang warnanipun 
Sastra kan gumlar ing papan 

Suara kemanusian yang menembus 
Kedalam nikmatnya irama 
Menunjuk kepada keesaan-Nya. 
Adapun sastra disebut rendah 
Karena ditopang gending 
Dan tergambar wujudnya 
Sastra yang terhampar di kenyataan. 

6. 
Pada lahir pan wus kari 
Gamelan tan dadi banda 
Kamot ing praja karyane. 
Dene wong kang ahli sastra 
Ingaran luhur sastrane 
Layak yen mangsi lan kertas 
Pantes yen luhur ngakal 
Nging sastra suraosipun 
Luhur sajatining sastra. 

Dalam penampakan hanya tinggal 
Gamelan yang tidak lagi berharga 
Tercakup dalam kayaannya. 
Orang yang ahli sastra 
Disebut luhur sastranya 
Hinggsepantasnya tinta dan kertas 
Pantas bila unggul gending 
Karena makna sastra adalah 
Keluhuran pada hakekatnya. 

7. 
……………………. 
Sastra praboting negara 
Lumaku saben dina 
Myang nigas pradata kukum 
Sanadyan ta kanti ngakal 

Sastra sebagai perangkat negara 
Yang berlaku setiap hari 
Bahkan menghukum para terpidana 
Meskipun harus dengan akal 

8. 
Dudu ngakal trusing gending 
Ngakal lungiting susatra 
Ngakal ing gending jatine 
Babaring jatining sastra 
Kawitane aksara 
Sawiji, Alif kang tuduh 
Mengku gaibul uwiyah. 

Bukan pemahaman tentang gending 
Pemahaman rahasia sastra 
Sejatinya pemahaman gending 
Penjelasan tentang hakikat sastra 
Tentang asal mula huruf-huruf 
Satu, alif yang menjadi petunjuk 
Memuat substansi kegaiban. 

9. 
Dzat mutlak dipun wastani 
Myang la-takyun ingaranan 
Durung kahan salire 
Maksih wang wung kewala 
Iku jatining santra 
Ananing gending satuhu 
Dupi alif wus kanyatan. 

Dzat Maha Mutlak yang disebut 
Dengan la-ta’yun yaitu 
Ketika belum ada apapun 
Masih kosong semata Itulah hakikat ilmu satra 
Dan keberadaan gending sebenarnya 
Merupakan perwujudan dari sang alif. 
Hubungan antara : Dzat – Sifat 

11. 
Dzat lan sifat upami 
Sayekti dingin datira 
Dupi wus ana sipate 
Mulajamah aranira 
Awal lan akhirira 
Kang sipat tansah kawengku 
Marang Dzat kajatinira. 

Dzat dan sifat selalu 
Lebih dulu dzatnya 
Ketika sudah ada sifat 
Yang disebut Mulajamah 
Yang awal dan yang akhir 
Sifat selalu termuat 
Dalam hakikat Dzat. 

Hubungan antara : 
Rasa – Pangrasa 
Cipta – Ripta 
Yang disembah – Yang menyembah 

11. 
Rasa pangrasa upami 
Yekti dingin rasanira 
Pangrasa kari anane 
Kang cipta – kalawan ripta 
Sayekti dingin cipta 
Kang ripta pan gendingpun 
Kang nembah lan kang disembah. 

Hati dan pikiran ibaratnya 
Lebih unggul pikiran pasti 
Dari keberadaan pikiran 
Sedang kreasi – dan perangkaian 
Tentulebih utama kreasi 
Dari ranmgkaian tembang 
Seperti yang menyembah dan 
Yang disembah. 
Hubungan antara : Kodrat – Iradat 

13. 
Yekti dihin kang pinuji 
Kahanane kang anembah 
Saking kodrating Hyang Manon 
Apan kinarya lantaransejatining panembah 
Wisesaning Dzat mrih ayu 
Amuji ing dewekira 

Tentu lebih dulu yang disembah 
Dari pada yang menyembah 
Dari hakikat Hyang Agung 
Berguna bagi sarana 
Hakikat penyembahan Kepada Dzat untuk keselamatan 
Memuja kepadanya. 

14. 
Upamine wong nggarbini 
Lare sajroning wetengan 
Yen durung prapting lahire 
Maksih gaib sadaya. 

Ibarat orang mengandung 
Bayi yang ada dalam kandungan 
Senyampang belum lahir 
Masih belum diketahui halnya. 


III. DANDANGGULA 

1. 
………… 
Dupi lair sing gaib 
Kanyatan ananipun 
Kapya sangkep ran akyan-sabit 
Jali estri wus nyata 
Pareng gending-barung 
Kang lailaha ilallah 
Suwara trus kawentar jati Ning Alip 

………….. 
Ketika kegaibannya terungkap 
Perwujudan realitas 
Hakikat dinamakan a’yanu tyabithah 
Yang pria dan wanita telah terbukti 
Berpadu dalam kesatuan nada 
Berupa la ilaha ilallah 
Irama terus mengalun kesejatian Sang Alif. 

2. 
Gendingira mobah lawan nangis 
Dupi ageng akalnya binabar 
Kewajiban sakalira 
Penggawe kang mrih hayu 
Rahayune pratameng urip 
Urip prapteng antakateka 
Tekaping aluhur 
Kaluhuraning kasidan 
Tan lyan saking sarengat 
Pratameng bumi 
Tumimbang gumlaring jagad. 

Gendingnya mengalun dalam tangis 
Oleh kehebatan makna yang terhampar. 
Perbuatan yang membawa keselamatan 
Keselamatan dan keutamaan hidup 
Hidup hingga akhir tujuan 
Dalam segala keluhuran 
Yaitu kemulian kematian 
Tidak lain adalah syariat 
Kesempurnaan dunia 
Yang seharga dunia seisinya. 

3. 
………… 
Janma ingkang ngluhurken gending 
Pangestining jro tekad 
Cangkring tuwuh blendung 
Tegese anak lan bapa 
Dihin anak bapa ginawe ing siwi 
Lamun ta nyimpang dadine. 

…………. 
Manusia yang menghormati gending 
Keinginan dalam hatinya 
Ibarat cangkring tumbuh jadi blendung 
Yaitu antara anak dan bapak 
Meskipun anak dididik oleh bapak 
Bisa juga menjadi berbeda. 

4. 
Tuhu gumlaring jagad 
Sayektine tan dumadi 
Sebab kadim kaduhinan anyar 
Kasungsang nyingpang dadine 

Sungguh terhamparnya semesta 
Tentu dunia tidak akan terbentuk 
Bila yang fana mendahului yang abadi 
Logika yang terjungkir-balik. 

5. 
De sastra alif jatine 
Kadya gigiring punglu 
Tanpa pucuk, tan ngarsa wuri 
Tan gatra tan satmata 
Tan arah nggon dunung 
Nora akhir nora awal 
Mratandi kinen muji 
Kang akarya. 

Adapun sastra sejatinya adalah alif 
Seperti wujud bulatan 
Tanpa ujung tanpa pangkal 
Tanpa bentuk tanpa penampakan 
Tanpa tempat dalam ruangan 
Tanpa akhir dan bermula. 
Menjadi isyarat untuk memuja 
Sang penciptanya. 

7. 
………… 
Lamun maksih kaubang langit 
Kasangga ing bantala 
Mijil saking babu 
Dadi saking ibu bapa 
Yekti tetep luhur sajatining 
Alip Lawan jatining ngakal. 

…………. 
Selama masih berpayung langit 
Berpijak dipunggung bumi 
Meski lahir dari searang babu 
Siapa pun bapak ibunya 
Hakikat Alif-nya tetap mulia 
Semulia hakekat wujudnya. 

Hubungan antara : 
Yang Kadim – yang baru 
Sastra – Gending 
Dzat – Sifat 
Yang disembah – Yang menyembah 
Rasa Pangrasa 

8. 
Umpamane jalu lawan istri 
Jen saresmi jroning rokhmat pada 
Pranyata iku tandane 
Tuhu suhuning kawruh 
Ing pamoring anyar lan kadim 
Dat lawan sipatira 
Sastra – Gendingipun 
Kang Rasa lawan Pangarasa 
Estri Pria pamornya kapurba wening 
Atetep tinetep. 

Seperti suami-istri 
Bila bersetubuh dalam kebenaran 
Merupakan perumpamaan 
Bagi pengetahuan sejati 
Meleburnya yang fana dan baka 
Antara Dzat dan Sifat 
Antara sastra dan gending 
Antara hati dan pikiran 
Rahasia Pria-wanita yang terangkum 
Menyatu dalam kesatuan. 

Hubungan antara : 
Yang bercermin (Subjek) – Bayangannya 

9. 
Mulajanmah loroning ngatunggil 
Tunggal rasa rasa kawisesan 
Nging lamun dadi tuduhe 
Wajib ing prianipun 
Kadya ngakal pinurbeng alip 
Lir warno jro paesan 
Iku pamenipun’kang ngilo jatining sastra 
Kang wayangan gending 
Sasirnaning cermin 
Manjing jatining sastra. 

Mulajamah kesatuan dual hal 
Yang itu menjadi kiasan 
Substansi kejantanan 
Pemikiran yang bermula dari alif 
Bagai sosok dalam cermin 
Itulah perumpamaan 
Yang bercermin ibarat sastra 
Dan bayangan itu adalah gending 
Selesai bercermin 
Bayangan kembali pada sastra. 

Hubungan antara : 
Suara – Gema 
Lautan – Ikannya 

10. 
Lir kumsndsng lan swara upami 
Kumandanging barat gending ngakal 
Sastra upama swarane 
Gending kumandang barung 
Wangsul marang swara umanjing 
Lir mina jro samodra 
Mina gendingipun, sastra upama amandaya 
Mina yekti anaya saking jaladri 
Myang kauripanira. 

Seperti gema dan suara 
Gema itu perumpamaan gending 
Suara ibarat sastra 
Setelah gema gending berlalu 
Ia kembali kepada sastra 
Seperti ikan di lautan 
Ikan adalah gending, dan Sastra kehidupannya 
Ikan selalu kembali ke air 
Yang menjadi kehidupannya. 

Hubungan antara : 
Pradangga – Gending 

11. 
Pejahing mina owor jaladri 
Jro samodra pasti isi mina 
Tan kena pisah karone 
Malih ngibaratipun 
Lir niyaga nabuh kang gending 
Niyaga sastranira 
Gending-gendingipun 
Barang reh purbeng niyaga 
Kasebuting niyaga dening kang gending 
Panjang yen cinarita. 

Ikan hidup mati di lautan 
Di dalam laut pasti berisi ikan 
Keduanya tidak pernah terpisahkan 
Seperti perumpamaan 
Seperti alat musik dengan pemainnya 
Pemain adalah sastra 
Alat musik menjadi gendingnya 
Setelah memainkan musik 
Baru bisa dipilah pemain dan alat 
Panjang bila harus dijelaskan. 


IV. PANGKUR 

1. 
Sukur yen wus samya rujuk 
Mufakat ing ngakatah 

Lebih baik apa bila yang sudah 
Disepakati oleh khalayak luas. 

5. 
Awale hyang manikmaya 
Gaib datan kena winarneng tulis 
Tan arah nggon tanpa dunung 
Tan pasti akhir awal 
Anrambahi manuksmeng rasa pandulu 
Tajem lir mandaya retna 
Awening trus tanpa tepi. 
Asal mula hyang manikmaya 

Yang gaib dan tak tergambarkan 
Tanpa tempat tinggal dan tak beruang 
Tanpa dapat ditentukan awal akhirnya 
Menyatu memenuhi rasa penglihatan 
Tenang seperti kemilau permata 
Keheningan yang tanpa tepi. 

8. 
Sepuh minangka taruna 
Kang taruna minangka anyepuhi 
Kacihna samaring kawruh. 

Yang tua berperan sebagai pemuda 
Yang muda yang dituakan 
Ditandai dengan simbol pengetahuan.

Hubungan antara : 
Papan tulis – Tulisannya 
Yang disembah – Yang menyembah 

9. 
Dewa watak hawa sanga 
Wus kanyatan gumlaring bumi langit 
Iku kawruhana sagung 
Endi kang luhur andap 
Umpamane papan lawan tulisipun 
Kanyatan ingkang anembah 
Kalawan ingkang pinuji. 
Dewa dan sembilan hawa-nafsu 
Fenomena bumi dan langit Itu harus menjadi pengetahuan 
Tentang yang tinggi dan yang rendah 
Seperti papan tulis dengan tulisan 
Bagaikan hamba yang menyembah 
Dengan tuhan yang disembah. 

Hubungan antara : 
Manikmaya – Batara Guru 

10. 
Papan moting kawisesan 
Manikmaya purbaning papan wening 
Tulise mangsi Hyang Guru 
Sastra upama papan 
Gending ngakal upama mangsi wus dawuh 
Yen dihina mangsinira 
Ngendi nggone tibeng tulis. 

Papan tempat kekuasaan 
Manikmaya menjadi papan azali 
Batara Guru menjadi tulisannya 
Sastra adalah papan 
Kata yang tertulis ibarat gending 
Bila harus lebih dulu tulisan 
Dimana ia akan diguratkan. 

Hubungan antara : 
Dalang – Wayang 

11. 
Sayekti dihin kang papan 
Kasebuting papan saka ing tulis 
Lan malih upamanipun 
Dalang kalawan wayang 
Dalang sastra, wayang ngakal jatinipun 
Yekti dingin dalangiro 
Amurba splahing ringit. 

Tentu lebih dulu si papan 
Dalam penyebutan dibanding tulisan 
Dan lagi ibaratnya 
Antara dalang dengan wayang 
Dalam ibarat sastra, dan wayang gending 
Tentulah lebih dulu si dalang 
Yang memainkan para wayang. 

Hubungan antara : 
Busur – Anak panahnya 

12. 
Lir nguni sang Resi Bisma 
Duk pinanah dining wara Srikandi 
Watgatanira tinundung 
Ring panah Sang Arjuna 
Gending ngakal ngibarat 
Srikandi kang hru 
Satra upama kang capa 
Sang Parta titising lungit. 

Seperti Resi Bisma zaman dahulu 
Ketika terkena panah 
Srikandi Tentulah tidak akan meleset 
Karena itu panah Arjuna 
Gending itu ibarat 
Srikandi yang memanah 
Sastra ibarat busur 
sang Arjuna anugrah langit. 

Hubungan antara : 
Wisnu – Kresna 

13. 
Kayat Narendra Kresna, 
Lawan risang Batara Wisnumurti, 
Iku ngibarat satuhu, 
Loro-loroning tunggal, 
Tunggal cipta sarana sauripipun, 
Hyang Wisnu upama sastra, 
Sri Kresna upama gending. 

Seperti Raja Kresna 
Dengan Dewa wisnu yang Agung 
Itu hakikatnya 
Dua hal yang satu adanya 
Menyatu dalam berbagai halnya 
Wisnu ibarat sastra 
Kresna ibarat gendingnya. 


V. DURMA 

4. 
Saking dene wit samar 
Kahaning hyang 
Rempit sulit binudi 
Gaib wus tan kena lamun 
Kinaya ngapa elok tan kena pinikir 
Wenanging gesang ngrejasing nugrohodi 

Karena kegaiban persoalannya 
Persoalan ketuhanan 
Sangat sulit dan rumit dipikirkan 
Sangat gaib tak dapat 
Digambarkan pikiran 
Keajaiban yang tak tergambarkan 
Maha kuasa atas kehidupan 
Pemberi anugrah agung. 

5. 
….pangestinireng tokid, 
Wenanging gesang 
Ngrajasing nugrohodi. 

….Keyakinan tauhidnya, 
Kekuasaan kehidupan 
Melimpahkan anugrah agung. 

6. 
Ana iku margane saka ora 
Ora sing ana yekti 
Raseng ana ora, 
Teteping Dzat wisesa 
Amisesa Iya iki 
Jatining sastra 
Tan susun kalih-kalih. 

Ada itu berawal dari tiada 
Tiada yang ada 
Meskipun ketiadaan 
Hakikat Dzat Maha Kuasa 
Yaitu yang menguasai 
Hakikat sastra 
Tunggal tiada duanya. 

7. 
Reh ananing Hyang Suksma 
Mot muksma gumlaring bumi 
Tinrusing puja pujarjeng widi-ening. 

Karena Tuhan yang maha tinggi 
Menjadi ruh dunia yang tergelar 
Puncak dalam semadi 
Puncak dalam kehiningan ilahi. 

9. 
Mula ngelmi mulet patraping sarengat 
Mong arjaning dumadi 
Dadya pra manungsa 
Tinuduh mrih utama 
Utameng cipta pamuji. 

Ilmu harus mengikuti aturan syariat 
Membawa kesealamatan hidup 
Sehingga umat manusia menjadi 
Terbimbing menuju keutamaan 
Keutamaan dalam beribadah. 

13. 
Saben dina tan pegat 
Raketing suksma 
Tan kewran denira mrih 
Pangestining cipta. 

Setiap hari tak pernah berhenti 
Melatih jiwa 
Tiada pamrih apa pun selain 
Mencari kesempurnaannya. 

14. 
……….. 
Pangiketing pamusti 
Rajesing sucipto 
Trus kayating wisesa. 

…………. Daya cipta doa 
Konsentrasi pikiran 
Menembus daya kehidupan. 

15. 
Eling-eling kang samya mangudi-nalar 
Away kongsi nemahi 
Kadrojoging tekad 
Lah pada den prayitna 
Sayekti ambebayani 
Luwih agawat 
Watgating trang ing urip. 

Perlu diingat oleh orang yang melatih pikiran 
Jangan sampai terjadi 
Hasrat tanpa kendali 
Haruslah itu diperhatikan 
Karena sangat berbahaya 
Menghancurkan kehidupan. 

16. 
Lawan aja pada padudojn ing karsa 
Iki siriking ngelmi 
Yen durung kaduga 
Luwung mendel kewala 
Anging kasilna kang titi 
Marang ngulama 
Myang pra sujaning budi. 

Dan jangan suka bertengkar pendapat 
Itu larangan dalam mencari ilmu 
Bila belum mumpuni 
Lebih baik menahan diri 
Dan belajarlah dengan tekun 
Kepada para ulama 
Para ahli kesempunaan jiwa. 

17. 
Ywa dumeh yen wus wasis 
Tan dadya nistanya 
Minta patweng ulama 
Malah tamibeng utami 
Yen wus mupakat 
Tiga sekawan ngalim 

Meskipun telah mengerti 
Tidak ada celanya 
Meminta fatwa para ulama 
Malah akan lebih utama 
Bila telah rujuk pendapat 
Tiga atau empat orang alim. 

18. 
Salah siji jatining gending lan sastra 
Endi kang ingran inggil 
Iku tekadana 
Aja was tida-tida 
Tanda wus rinilan Widdi 
Den trus pracaya 
Angsal labuh pra ngalim. 

Salah satu hakikat gending dan sastra 
Mana yang lebih tinggi derajadnya 
Itu harus dipahami 
Jangan sampai bingung dan ragu 
Menjadi pertanda ridha ilahi 
Harus selalu yakin 
Mengikuti para alim. 

19. 
Alime kang niyaga 
Wruh gangsa nung swaraneki 
Lan aranira sawiji-wiji 

Kepandaian sang niyaga 
Yang memahami makna dalam suaranya 
Serta nama masing-masingnya. 

20. 
Nahenta wus purna wahyeng sasmita 
Satata den pengeti 
Dening kawi-swara 
Rinenggeng rumiting gita 
Ingesti salami-lami 
Sumuluh mangka 
Pandam ndoning budyodi. 

Setelah sempurna pemahaman 
Direnungkan dan diingat 
Hal itu lalu direkam 
Oleh sang Kawi-swara 
Dirajut dalam rangkaian tembang 
Agar dikenang selamanya 
Menjadi cahaya penerang 
Penuntun jalan kehidupan.

Hubungan antara : 

Hati – Ketenangan 


Sultan Agung Hanyokrokusumo 
Sultan Abdullah Muhammad Maulana Mataram ugi asmo Raden Mas Rangsang ugi asmo Abdurrahman ugi asmo Susuhunan Hanyakrakusumo ugi asmo Panembahan Hanyakrakusumo ugi asmo Prabu Pandita Hanyakrakusumo ugi asmo Senapati ing Ngalaga Sayidin Panatagama. 


Sultan Agung Hanyokrokusuma adalah sosok Sultan/Raja Jawa yang pantang menyerah mengusir penjajah di bhumi Mataram Nusantara.

Menjelang tahun 1645 Sultan Agung merasa ajalnyasudah dekat. Ia pun membangun Astana Imogiri sebagai pusat pemakaman keluarga raja-raja Kesultanan Mataram mulai dari dirinya. Ia juga menuliskan serat Sastra Gending sebagai tuntunan hidup trah Mataram.

Lalu pada tahun 1945 dimana 300 tahun setelah beliau wafat ditahun 1645, akhirnya tanah Jawa dan bahkan seluruh Nusantara merasakan kegembiraan karena pencapaian Kemerdekaan dan apa yang dicita-citakan Sultan Agung untuk mengusir penjajah di Tanah Jawa telah tercapai.





















Pertempuran Sultan Agung dan Jan Pieterzoon Coen (Lukisan Cat Minyak diatas Kanvas 3x10m Koleksi Museum Sejarah Jakarta

DUKUH SANGGRAHAN TEMPAT ASAL IBUNDA PAHLAWAN NASIONAL H. Dr. R. SOEHARTO SASTROSOEYOSO

Ibundanya memiliki bakat dalam mengobati dan menyembuhkan orang sakit, ternyata pekerjaan mulia tersebut menurun kepada putranya H. Dr. R. S...